Wypalenie zawodowe nauczycieli w szkołach specjalnych

Autor

DOI:

https://doi.org/10.24917/20833296.182.14

Słowa kluczowe:

nauczyciel, stres, szkoła, uczeń, wypalenie

Abstrakt

Stresory, które przed długi czas utrzymują się w pracy, prowadzą do wyczerpania przede wszystkim zdolności adaptacyjnych człowieka, a w konsekwencji - do pojawienia się zespołu objawów określanego dziś mianem wypalenia zawodowego. Taka sytuacja jest charakterystyczna dla zawodów, które wymagają bezpośredniego kontaktu z druga osobą, np. nauczycieli, psychologów, terapeutów, pielęgniarek czy lekarzy (Sęk, 1996). Przedmiotem badań opisanych w niniejszej pracy było wypalenie zawodowe nauczycieli w szkołach specjalnych, natomiast celem badań było sprawdzenie, czy nauczyciele w szkołach specjalnych czują się wypaleni zawodowo. Do badań wykorzystano metodę wywiadu. Warto również zaznaczyć, iż przeprowadzone badania miały charakter ilustracyjny - ukazały indywidualny aspekt pracy nauczyciela pedagoga specjalnego. Nie upoważniają zatem do formułowania uogólnień i daleko idących wniosków. Pozwalają jednak na zaakcentowanie takich czynników, które w indywidualnym odbiorze okazują się być trudne, oraz zwracają uwagę na niedostatki systemowe, mające istotny związek z kształceniem oraz doskonaleniem zawodowym. Jak wynika z badań, stawiane przez pracodawcę wymagania prowadzą do obciążenia pedagoga specjalnego w pracy. Głównym wsparciem dla niego są nauczyciele, dyrekcja, a także dostęp różnych portali społecznościowych.

Biogram autora

Edyta Osękowska - Instytut Pedagogiki Specjalnej, Szkolnej i Kształcenia Nauczycieli

Edyta Osękowska, mgr, asystent w Instytucie Pedagogiki Specjalnej, Szkolnej i Kształcenia Nauczycieli w Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, Katedra Pedeutologii i Terapii Pedagogicznej. Absolwentka Uniwersytetu Pedagogicznego na kierunkach pedagogika specjalna, specjalność: wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, oraz pedagogika społeczno-opiekuńcza. Zainteresowania badawcze: praca z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną, kompetencje pedagoga specjalnego, praca uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w szkole ogólnodostępnej i z klasami integracyjnymi, zjawisko obciążenia a wypalenie zawodowe nauczycieli w szkołach specjalnych, ogólnodostępnych i klasach integracyjnych.

Bibliografia

Bosmans, P. (1996). Być człowiekiem. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.

Billingsley, B.S., Cross, L.H. (1992). Predictors of commitment, job satisfaction, and intent to stay in teaching: A comparison of general and special educators. Journal of Special Education, 453–471.

Doroszewska, J. (1981). Pedagogika specjalna. Wrocław: Ossolineum.

Dykcik, W. (2001). Poszukiwanie nowatorskich i alternatywnych koncepcji indywidualnej rehabilitacji oraz społecznej integracji osób niepełnosprawnych – aktualnym wyzwaniem praktyki edukacyjne. W: W. Dykcik, B. Szychowiak (red.), Nowatorskie i alternatywne metody w praktyce pedagogiki specjalnej. Poznań: UAM.

Gaś, Z.B. (2001). Doskonalący się nauczyciel. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Grabowski, H. (2000). Co koniecznie trzeba wiedzieć o wychowaniu fizycznym. Kraków: Impuls.

Jennings, P., Greenberg, M. (2009). The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research 79(1), 491–525.

Kasari, C, Bauminger, N. (1998). Social and emotional development in children with mental retardation. W: J. Burack, R.M. Hodapp, E. Zigler (red.), Handbook of mental retardation and development. New York: Cambridge University Press.

Kaźmierska, K. (2004). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych. Przegląd Socjologiczny, 53(1).

Kocydłowska, D. (2002). Z doświadczeń terapeuty. Refleksje optymistyczne. W: Z. Tarkowski, G. Jastrzębowska (red.). Człowiek wobec ograniczeń. Niepełnosprawność, komunikacja, diagnoza, terapia. Lublin: Wydawnictwo Fundacji ORATOR.

Konarzewski, K. (2000). Jak uprawiać badania oświatowe. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Korzon, A. (1991). Zjawisko wyczerpywania si pedagoga specjalnego w pracy zawodowej. W: K. Kuligowska (red.), Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych. Warszawa: Wydawnictwo WSPS.

Kretschmann, R. i in. (2003). Stres w zawodzie nauczyciela. Gdańsk: GWP.

Majczak, J. (2016). Wypalenie zawodowe nauczycieli, współczesne problemy bezpieczeństwa w ujęciu wieloaspektowym. Zeszyty Naukowe KSW, XLII(1). Włocławek.

Maslach, Ch. (2000). Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe, mechanizmy, zapobieganie, Warszawa: PWN.

McGrew, J.H. (2013). Teacher and child predictors of achieving IEP goals of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(12), 2748–2763.

Plichta, P. (2014). Obciążenia zawodowe pedagogów specjalnych pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie. Medycyna Pracy, 65(2), 239–250.

Pyżalski, J. (2010). Środki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków: Impuls.

Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków: Impuls.

Schultz, D.P., Schultz, S.E. (2002) Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sęk, H. (2011). Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie. Warszawa: PWN.

Sęk, H. (1996). Wypalenie zawodowe. Poznań: Zakład Wydawniczy K. Domke.

Sekułowicz, M. (2005). Nauczyciele szkolnictwa specjalnego wobec zagrożenia wypaleniem zawodowym analiza przypadków. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.

Sekułowicz, M. (2002). Wypalenie zawodowe nauczycieli pracujących z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Wrocław: Wydawnictwo UWr.

Stempien, L., Loeb, R. (2002). Differences in job satisfaction between general education and special education teachers, Implications for retention. Remedial and Special Education, 23(5), 258–267.

Śliwerski, B. (1999a). Porażki w szkole. Nauczycielska wiwisekcja. W: J. Kropiwnicki (red.), Szkoła a wypalenie zawodowe. Zielona Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie.

Śliwerski, B. (1999b). Wypalenie zawodowe nauczycieli. W: J. Kropiwnicki (red.), Szkoła a wypalenie zawodowe. Zielona Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie.

Westling, D.L. i in. (2006). The teacher support program: A proposed resource for the special education profession and an initial validation. Remedial & Special Education, 27(3), 136–147.

Pobrania

Opublikowane

2022-12-29

Jak cytować

Osękowska, E. (2022). Wypalenie zawodowe nauczycieli w szkołach specjalnych. Przedsiębiorczość - Edukacja, 18(2), 219–228. https://doi.org/10.24917/20833296.182.14