W kierunku komercjalizacji działalności społecznej – różnicowanie sposobu prowadzenia działalności przez podmioty ekonomii społecznej w efekcie ich ekonomizacji

Autor

  • Norbert Laurisz Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej, Katedra Zarządzania Organizacjami Publicznymi

DOI:

https://doi.org/10.24917/20833296.162.15

Słowa kluczowe:

ekonomizacja, kokreacja, komercjalizacja, NGO, organizacje pozarządowe, PES, podmioty ekonomii społecznej, przedsiębiorstwo społeczne

Abstrakt

Coraz więcej podmiotów ekonomii społecznej (PES) przechodzi przez proces ekonomizacji. W Polsce proces ten jest inicjowany głównie przez państwo i prowadzoną przez nie politykę, której celem jest podniesienie samodzielności i niezależności PES. Ekonomizacja wywołuje zmiany w sposobie działania podmiotów pochodzących z III sektora. Poniższy artykuł jest próbą ilustracji tego zjawiska przy wykorzystaniu analizy kokreacji. Celem artykułu jest prezentacja odmiennych sposobów prowadzenia działalności przez PES, co jest efektem ich ekonomizacji. Artykuł powstał w efekcie studiów nad literaturą oraz na podstawie badań na grupie PES - uczestników projektu „Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej” (MOWES). Najważniejszym wnioskiem z przeprowadzonych badań jest rozpoznanie różnic w stosowaniu kokreacji w przypadku różnych typów prowadzenia działalności przez ekonomizujące się podmioty ekonomii społecznej. Różnica ta jest efektem innego podejścia PES do działalności gospodarczej i działalności odpłatnej. Przeprowadzone badania pokazują, że zakres kokreacji zmienia się wraz ze zmianą rodzaju działalności: im działalność bardziej się ekonomizuje, tym zakres kokreacji jest mniejszy. Ekonomizacja zmienia otwarty model współpracy charakterystyczny dla działalności misyjnej na bardziej zamknięty model działania w przypadku prowadzenia działalności odpłatnej czy gospodarczej.

Biogram autora

Norbert Laurisz - Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej, Katedra Zarządzania Organizacjami Publicznymi

Norbert Laurisz, dr nauk ekonomicznych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Kolegium Gospodarki i Administracji Publicznej, Katedra Zarządzania Organizacjami Publicznymi. Praca naukowa i badania w dziedzinie: polityk publicznych, partycypacji społecznej, ekonomii społecznej, rynku pracy, aktywnej polityki rynku pracy, bezrobocia, grup defaworyzowanych. Jest członkiem zespołu badawczego w projektach naukowych i badawczych w następujących obszarach: rynek pracy i ekonomia społeczna – „Małopolski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej”, „System analizy i programowania rynku pracy”, „Obserwatorium regionalnych rynków pracy”; udział społeczny: „Partycypacja społeczna”, „NAWIKUS – System kontraktowania usług socjalnych w Małopolsce”, „Małopolska Sieć Dialogu Obywatelskiego”.

Bibliografia

Bitzer, V., Glasbergen, P. (2015). Business-NGO partnerships in global value chains: Part of the solution or part of the problem of sustainable change? Current Opinion in Environmental Sustainability, 12, 35–40. doi: 10.1016/j.cosust.2014.08.012

Bohdziewicz-Lulewicz, M., Krupnik, S. (2014). Regionalny plan rozwoju ekonomii społecznej w województwie małopolskim na lata 2014–2020. Kraków: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.

Bohdziewicz-Lulewicz, M., Rychły-Mierzwa, A. (2018). Monitoring kondycji sektora ekonomii społecznej w Małopolsce. Kraków: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.

Bryson, J. (2004). What to do when Stakeholders matter. Public Management Review, 6(1), 21–53. doi:10.1080/14719030410001675722

Bryson, J., Sancino, A., Benington, J., Sørensen, E. (2017). Towards a multi-actor theory of public value co-creation. Public Management Review, 19(5), 640–654. doi: 10.1080/14719037.2016.1192164

Chinyio, E., Olomolaiye, P. (2009). Construction Stakeholder Management. Oxford: John Wiley Sons.

Ćwiklicki, M. (2015). Maksymalizacja korzyści ze współpracy organizacji pozarządowych z przedsiębiorstwami. Ujęcie metodyczne. Ekonomia Społeczna, 1, 54–65. doi: 10.15678/ES.2015.1.04

Ćwiklicki, M. (2011). Analiza interesariuszy w koncepcji relacji złożonych procesów reakcji. Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, 199, 72–80.

Dahan, N.M., Doh, J.P., Oetzel, J., Yaziji, M. (2010). Corporate-NGO Collaboration: Co-creating New Business Models for Developing Markets. Long Range Planning, 43(2–3), 326–342. doi: 10.1016/j.lrp.2009.11.003

Dargas-Miszczak, M. (2017). Współpraca przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi w Polsce – badanie empiryczne. W: Współczesne wyzwania w zakresie funkcjonowania przedsiębiorstw. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.

Dentoni, D., Bitzer, V., Pascucci, S. (2016). Cross Sector Partnerships and the Co-Creation of Dynamic Capabilities for Stakeholder Orientation. Journal of Business Ethics, 135, 35–53. doi: 10.1007/s10551-015-2728-8

Eikenberry, A.M., Kluver, J.D. (2004). The Marketization of the Nonprofit Sector: Civil Society at Risk?. Public Administration Review, 64(2), 132–140. https://doi.org/10.1111/j.1540-6210.2004.00355.x

Freeman, R.E. (2010). Stakeholder Theory: The State of the Art. Cambridge University Press.

Galvagno, M., Dalli, D. (2014). Theory of value co-creation: A systematic literature review. Managing Service Quality: An International Journal, 24(6), 643–683. doi: 10.1108/MSQ-09-2013-0187

Gouillart, F. (2014). The race to implement co-creation of value with stakeholders: Five approaches to competitive advantage. Strategy and Leadership, 42, 2–8. doi: 10.1108/SL-09-2013-0071

Gummesson, E., Mele, C. (2010). Marketing as Value Co-creation Through Network Interaction and Resource Integration. Journal of Business Market Management, 4, 181–198. doi: 10.1007/s12087010-0044-2

Harrison, J.S. (2014). Strategic Management of Healthcare Organizations: A Stakeholder Management Approach. Business Expert Press.

Hatch, M., Schultz, M. (2010). Toward a theory of brand co-creation with implications for brand governance. Journal of Brand Management, 17. doi: 10.1057/bm.2010.14

Hausner, J., Laurisz, N., Mazur, S. (2007). Przedsiębiorstwo społeczne – konceptualizacja [The concept of social enterprises]. W: Managing Social Economy Institutions. Course Book. Krakow: Małopolska School of Public Administration, Krakow University of Economics.

Jegorow, D. (2017). Economization of non-government organizations in Poland. Scientific Papers of Silesian University of Technology. Organization and Management Series, 2017(105), 97–108. doi:10.29119/1641-3466.2017.105.6

Joy, M., Shields, J. (2013). Social Impact Bonds: The Next Phase of Third Sector Marketization?. Canadian Journal of Nonprofit and Social Economy Research, 4(2), 39–55.

Kaim, A. (2011; 2019, 3 października). Przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu a komercjalizacja organizacji pozarządowych. Oblicza Biedy we Współczesnej Polsce. Pozyskano z: https://www.academia.edu/4440677/Przeciwdzia%C5%82anie_ub%C3%B3stwu_i_wykluczeniu_a_komercjalizacja_organizacji_pozarz%C4%85dowych

Karwacka, M. (2013; 2019, 3 października). Postrzeganie współpracy z organizacjami pozarządowymi przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne. Raport z badania. Toruń. Pozyskano z: http://crnavigator.com/materialy/bazadok/339.pdf

Kazadi, K., Lievens, A., Mahr, D. (2016). Stakeholder co-creation during the innovation process: Identifying capabilities for knowledge creation among multiple stakeholders. Journal of Business Research, 69(2), 525–540. doi: 10.1016/j.jbusres.2015.05.009

Laurisz, N. (2019). The Role of Stakeholders in Development of Social Economy Organizations in Poland: An Integrative Approach. Administrative Sciences, 9(4), 74. doi: 10.3390/admsci9040074

Laurisz, N., Mazur, S. (2008). Kluczowe czynniki rozwoju przedsiębiorczości społecznej. W: A. Giza-Poleszczuk, J. Hausner, Ekonomia społeczna w Polsce: Osiągnięcia, bariery rozwoju i potencjał w świetle wyników badań. Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, 315–331.

Leclercq, T., Hammedi, W., Poncin, I. (2016). Ten years of value cocreation: An integrative review. Recherche et Applications en Marketing (English Edition), 31. doi: 10.1177/2051570716650172

Mikołajczak, P. (2017). Importance of funding sources to the scale of activity of social enterprises. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 88(4/2), 135–144.

Nunnenkamp, P., Öhler, H. (2010). Funding, Competition and the Efficiency of NGOs. An empirical analysis of non-charitable expenditure of US NGOs engagedin foreign aid, 1640.

O’Hern, M.S., Rindfleisch, A.P. (2010). Customer co-creation: A typology and research agenda. Review of Marketing Research, 6, 84–106. doi: 10.1108/S1548-6435(2009)0000006008

Olson, D.L., Lee, S.M., Trimi, S. (2012). Co‐innovation: Convergenomics, collaboration, and co‐creation for organizational values. Management Decision, 50(5), 817–831. doi: 10.1108/00251741211227528

Pacut, A. (2018). Trajektoria zmian przedsiębiorczości społecznej w Polsce. Ekonomia Społeczna, 2, 7–15. doi: 10.15678/ES.2018.2.01

Pacut, A. (2010). Przedsiębiorczość społeczna w Polsce – problemy i wyzwania. Zarządzanie Publiczne, 4(14), 45–58.

Parmar, B., Freeman, R., Harrison, J., Purnell, A., De Colle, S. (2010). Stakeholder Theory: The State of the Art. The Academy of Management Annals, 3, 403–445. doi: 10.1080/19416520.2010.495581

Perrini, F. (2006). The New Social Entrepreneurship: What Awaits Social Entrepreneurial Ventures? Edward Elgar Publishing.

Phills, J., Deiglmeier, K., Miller, D. (2008). Rediscovering Social Innovation. Stanford Social Innovation Review. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/profile/James_Phills2/publication/242511521_Rediscovering_Social_Innovation/links/5630f4d208ae3de9381cd631/Rediscovering-SocialInnovation.pdf

Pinho, N., Beirão, G., Patrício, L., P. Fisk, R. (2014). Understanding value co-creation in complex services with many actors. Journal of Service Management, 25(4), 470–493. doi: 10.1108/JOSM-02-2014-0055

Prahalad, C.K., Ramaswamy, V. (2004). Co-creation experiences: The next practice in value creation. Journal of Interactive Marketing, 18(3), 5–14. doi: 10.1002/dir.20015

Ramaswamy, V., Gouillart, F. (2010). Building the Co-Creative Enterprise. Harvard Business Review, October. Pozyskano z: https://hbr.org/2010/10/building-the-co-creative-enterprise

Ramaswamy, V., Ozcan, K. (2014). The Co-Creation Paradigm. Stanford University Press.

Rymsza, A. (2013). Zagubiona tożsamość? Analiza porównawcza sektora pozarządowego w Polsce i w Stanach Zjednoczonych. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

Rymsza, M. (2010). Państwo i sektor obywatelski: Między kulturą kontraktu i kulturą partnerstwa. Trzeci Sektor, 20, 4–6.

Sanders, M.L. (2012). Theorizing Nonprofit Organizations as Contradictory Enterprises: Understanding the Inherent Tensions of Nonprofit Marketization. Management Communication Quarterly, 26(1), 179–185. doi: 10.1177/0893318911423761

Schwenger, D., Straub, T., Borzillo, S. (2013). Competition and Strategy of Non-Governmental Organizations. EMES-SOCENT Conference Selected Papers, 13(4).

Vargo, S.L., Lusch, R.F. (2004). Evolving to a New Dominant Logic for Marketing. Journal of Marketing, 68(1), 1–17. doi: 10.1509/jmkg.68.1.1.24036

Vargo, S.L., Maglio, P.P., Akaka, M.A. (2008). On value and value co-creation: A service systems and service logic perspective. European Management Journal, 26(3), 145–152. doi: 10.1016/j.emj.2008.04.003

von Hippel, E. (1987). Cooperation between rivals: Informal know-how trading. Research Policy, 16(6), 291–302. doi: 10.1016/0048-7333(87)90015-1

Voorberg, W., Bekkers, V., Timeus, K., Tonurist, P., Tummers, L. (2017). Changing public service delivery: Learning in co-creation. Policy and Society, 36(2), 178–194. doi: 10.1080/14494035.2017.1323711

Voorberg, W.H., Bekkers, V.J.J.M., Tummers, L.G. (2015). A Systematic Review of Co-Creation and Co-Production: Embarking on the social innovation journey. Public Management Review, 17(9), 1333–1357. doi: 10.1080/14719037.2014.930505

Wygnański, J., Frączak, P. (2008). The Polish Model of the Social Economy recommendations. Foundation for Social and Economic Initiatives. Pozyskano z: http://portal.ngo.pl/files/ekonomiaspoleczna.pl/public/socialeconomyinPL/The_Polish_Model_of_the_Social_Economy_recommendations.pdf

Wygnański, J. (2008). Ekonomizacja organizacji pozarządowych. Zarządzanie Publiczne, 1(3), 23–61.

Pobrania

Opublikowane

2020-12-25

Jak cytować

Laurisz, N. . (2020). W kierunku komercjalizacji działalności społecznej – różnicowanie sposobu prowadzenia działalności przez podmioty ekonomii społecznej w efekcie ich ekonomizacji. Przedsiębiorczość - Edukacja, 16(2), 189–201. https://doi.org/10.24917/20833296.162.15