Szanse i ograniczenia w realizacji programów rewitalizacji obszarów wiejskich województwa małopolskiego

Autor

  • Bronisław Górz Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki
  • Agnieszka Gil Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Instytut Geografii ul. Podchorążych 2
  • Marcin Semczuk Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Katedra Gospodarki Regionalnej

DOI:

https://doi.org/10.24917/20833296.14.7

Słowa kluczowe:

obszary wiejskie, odnowa wsi, przedsiębiorcza wieś, rewitalizacja, województwo małopolskie

Abstrakt

Przedmiotem prezentowanych rozważań są programy rewitalizacji zgłoszone do realizacji przez gminne jednostki samorządu terytorialnego (JST) w województwie małopolskim w latach 2015-2016. Za cel opracowania przyjęto ocenę założeń rewitalizacji oraz określenia możliwości ich realizacji w kontekście pozostających od dawna do rozwiązania problemów społeczno-ekonomicznych obszarów wiejskich w poszczególnych rejonach województwa małopolskiego. Ponadto w opracowaniu skupiono się na ukazaniu potrzeb społeczno-ekonomicznych małopolskich wsi, ich dużego zróżnicowania w przestrzeni regionu oraz na omówieniu różnych ograniczeń, które mogą osłabiać skuteczność wdrażanych programów rewitalizacyjnych. Cel pracy zrealizowano dzięki analizie dokumentów będących podstawą wdrażania programów rewitalizacyjnych, przedstawieniu zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich na podstawie analizy wskaźnikowej oraz dokonania typologii obszarów wiejskich regionu. Kluczową kwestią dla znacznej części małopolskich wsi pozostaje ich niska efektywność ekonomiczna, wynikająca z dużego bezrobocia rejestrowanego i ukrytego, z niskiej aktywności mieszkańców w sferze pozarolniczej czy też z malejącej efektywności gospodarowania gruntami. Wiele obszarów cechuje postępujące wykluczanie z rozwoju i brak zdolności do wykorzystania posiadanych zasobów jako podstawy dobrej gospodarki lokalnej. W pracy dużo uwagi poświęcono uwarunkowaniom skuteczności programu rewitalizacji w rozwiązywaniu problemów wsi, które, w przekonaniu autorów, wiążą się głównie z pozyskaniem przy jego realizacji szerokiego poparcia mieszkańców, lokalnych przedsiębiorców i zaangażowania władz samorządowych, a następnie z odpowiednim wsparciem poszczególnych gmin przez działania szczebla regionalnego, a także z większą elastycznością tych programów, tak w odniesieniu do celu rewitalizacji, jak i do lokalizacji zadań w przestrzeni gminy. Działania związane z tym programem powinny znacznie poprawić te właśnie sfery potrzeb mieszkańców. Powinny też ograniczyć istniejącą peryferyjność wielu wsi widoczną w dużym oddaleniu i trudnym dostępie nie tylko do większych ośrodków społeczno-gospodarczych, ale także do upowszechnianych dzisiaj sposobów pozyskiwania informacji, kontaktu z kulturą, wiedzą, służących budowaniu silnych więzi społecznych i rozwojowi cywilizacyjnemu.

Biogramy autorów

Bronisław Górz - Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki

Bronisław Górz, prof. dr hab., profesor zwyczajny w Instytucie Nauk Humanistyczno-Społecznych i Turystyki PPWSZ w Nowym Targu, kierunek turystyka i rekreacja. Problematyka badawcza autora dotyczy przemiany na obszarach wiejskich Polski, wielofunkcyjny rozwój małopolskich wsi, rola turystyki w przekształcaniu gospodarki wsi karpackich, gospodarka i społeczeństwo Podhala, transformacje społeczno-gospodarcze na obszarach wiejskich w krajach Europy Środkowo- -Wschodniej po roku 1990.

Agnieszka Gil - Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Instytut Geografii ul. Podchorążych 2

Agnieszka Gil, mgr, absolwentka studiów z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Asystent w Instytucie Geografii (Zakład Geografii Społeczno- Ekonomicznej). Zainteresowania badawcze autorki dotyczą geografii obszarów wiejskich, rozwoju lokalnego i regionalnego na obszarze Polski.

Marcin Semczuk - Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Katedra Gospodarki Regionalnej

Marcin Semczuk, dr, adiunkt w Katedrze Gospodarki Regionalnego Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Zainteresowania badawcze autora skupiają się wokół problematyki rozwoju obszarów wiejskich, zwłaszcza tych mających charakter peryferyjny, polityki regionalnej i lokalnej oraz zróżnicowania dostępu do szkolnictwa podstawowego na obszarach wiejskich. Jest autorem (lub współautorem) ponad dwudziestu artykułów naukowych publikowanych w Polsce oraz w czasopismach zagranicznych. Od 2017 roku jest członkiem Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego, jako członek zarządu, a od 2018 roku jest również członkiem Polskiego Towarzystwa Geograficznego.

Bibliografia

Flaga, S., Sroka W. (2012). Gospodarcze aspekty rolnictwa. Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Gil, A. (2014). Współczesne funkcje rolnictwa Małopolski. W: R. Rudnicki, M. Kluba (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej. Tom 1: Rolnictwo i Wspólna Polityka Rolna. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 49–170.

Gil, A., Semczuk, M. (2015). Dostępność edukacji podstawowej na obszarach wiejskich województwa małopolskiego – studium przypadku powiatu miechowskiego. Studia Obszarów Wiejskich, 40, 65–80.

Głębocki, B. (2014). Zmiany w strukturze agrarnej polskiego rolnictwa w latach 2002–2012. W: B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa. Warszawa: GUS, 14–71.

Główny Urząd Statystyczny (2010). Powszechny Spis Rolny 2010 – Użytkowanie gruntów. Pozyskano z: http:// stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2010/powszechny-spis-rolny-2010-uzytkowanie- gruntow,6,1.html#

Górz, B. (2003). Społeczeństwo i gospodarka Podhala w okresie transformacji. Kraków: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej.

Górz, B. (2006). Rolnictwo Polski południowo-wschodniej (uwarunkowania rozwoju i współczesny stan). W: B. Głębocki (red.), Rolnictwo Polski u progu XXI wieku. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 311–356.

Górz, B., Uliszak, R. (2014). Teraźniejszość i przyszłość małych gospodarstw. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 26, 57–71.

Hryniewicz, J.T. (2000). Endo i egzogeniczne czynniki rozwoju gospodarczego gmin i regionów. Studia Regionalne i Lokalne, 2(2), 53–77.

Jakóbik, K. (red.). (2015). Rolnictwo w województwie małopolskim w 2014 r. Kraków: Urząd Statystyczny w Krakowie.

Kopeć, B. (1964). Metoda wskaźników i dat granicznych w określaniu systemu gospodarczego. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2, 3–20.

Leśniak, M. (2009). Emigracja zarobkowa – rodzina polska w nowej rzeczywistości Społeczno-Wychowawczej. Pedagogika Rodziny, 1, 127–134.

Zegar, J.S. (2012). Rola drobnych gospodarstw rolnych w procesie społecznie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 1, 129–148.

Pobrania

Opublikowane

2018-12-21

Jak cytować

Górz, B., Gil, A., & Semczuk, M. (2018). Szanse i ograniczenia w realizacji programów rewitalizacji obszarów wiejskich województwa małopolskiego. Przedsiębiorczość - Edukacja, 14, 93–108. https://doi.org/10.24917/20833296.14.7