Szanse i ograniczenia w realizacji programów rewitalizacji obszarów wiejskich województwa małopolskiego
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.14.7Słowa kluczowe:
obszary wiejskie, odnowa wsi, przedsiębiorcza wieś, rewitalizacja, województwo małopolskieAbstrakt
Przedmiotem prezentowanych rozważań są programy rewitalizacji zgłoszone do realizacji przez gminne jednostki samorządu terytorialnego (JST) w województwie małopolskim w latach 2015-2016. Za cel opracowania przyjęto ocenę założeń rewitalizacji oraz określenia możliwości ich realizacji w kontekście pozostających od dawna do rozwiązania problemów społeczno-ekonomicznych obszarów wiejskich w poszczególnych rejonach województwa małopolskiego. Ponadto w opracowaniu skupiono się na ukazaniu potrzeb społeczno-ekonomicznych małopolskich wsi, ich dużego zróżnicowania w przestrzeni regionu oraz na omówieniu różnych ograniczeń, które mogą osłabiać skuteczność wdrażanych programów rewitalizacyjnych. Cel pracy zrealizowano dzięki analizie dokumentów będących podstawą wdrażania programów rewitalizacyjnych, przedstawieniu zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego gmin wiejskich na podstawie analizy wskaźnikowej oraz dokonania typologii obszarów wiejskich regionu. Kluczową kwestią dla znacznej części małopolskich wsi pozostaje ich niska efektywność ekonomiczna, wynikająca z dużego bezrobocia rejestrowanego i ukrytego, z niskiej aktywności mieszkańców w sferze pozarolniczej czy też z malejącej efektywności gospodarowania gruntami. Wiele obszarów cechuje postępujące wykluczanie z rozwoju i brak zdolności do wykorzystania posiadanych zasobów jako podstawy dobrej gospodarki lokalnej. W pracy dużo uwagi poświęcono uwarunkowaniom skuteczności programu rewitalizacji w rozwiązywaniu problemów wsi, które, w przekonaniu autorów, wiążą się głównie z pozyskaniem przy jego realizacji szerokiego poparcia mieszkańców, lokalnych przedsiębiorców i zaangażowania władz samorządowych, a następnie z odpowiednim wsparciem poszczególnych gmin przez działania szczebla regionalnego, a także z większą elastycznością tych programów, tak w odniesieniu do celu rewitalizacji, jak i do lokalizacji zadań w przestrzeni gminy. Działania związane z tym programem powinny znacznie poprawić te właśnie sfery potrzeb mieszkańców. Powinny też ograniczyć istniejącą peryferyjność wielu wsi widoczną w dużym oddaleniu i trudnym dostępie nie tylko do większych ośrodków społeczno-gospodarczych, ale także do upowszechnianych dzisiaj sposobów pozyskiwania informacji, kontaktu z kulturą, wiedzą, służących budowaniu silnych więzi społecznych i rozwojowi cywilizacyjnemu.Bibliografia
Flaga, S., Sroka W. (2012). Gospodarcze aspekty rolnictwa. Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.
Gil, A. (2014). Współczesne funkcje rolnictwa Małopolski. W: R. Rudnicki, M. Kluba (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej. Tom 1: Rolnictwo i Wspólna Polityka Rolna. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 49–170.
Gil, A., Semczuk, M. (2015). Dostępność edukacji podstawowej na obszarach wiejskich województwa małopolskiego – studium przypadku powiatu miechowskiego. Studia Obszarów Wiejskich, 40, 65–80.
Głębocki, B. (2014). Zmiany w strukturze agrarnej polskiego rolnictwa w latach 2002–2012. W: B. Głębocki (red.), Zróżnicowanie przestrzenne rolnictwa. Warszawa: GUS, 14–71.
Główny Urząd Statystyczny (2010). Powszechny Spis Rolny 2010 – Użytkowanie gruntów. Pozyskano z: http:// stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rolnictwo-lesnictwo/psr-2010/powszechny-spis-rolny-2010-uzytkowanie- gruntow,6,1.html#
Górz, B. (2003). Społeczeństwo i gospodarka Podhala w okresie transformacji. Kraków: Wydawnictwo Akademii Pedagogicznej.
Górz, B. (2006). Rolnictwo Polski południowo-wschodniej (uwarunkowania rozwoju i współczesny stan). W: B. Głębocki (red.), Rolnictwo Polski u progu XXI wieku. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 311–356.
Górz, B., Uliszak, R. (2014). Teraźniejszość i przyszłość małych gospodarstw. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 26, 57–71.
Hryniewicz, J.T. (2000). Endo i egzogeniczne czynniki rozwoju gospodarczego gmin i regionów. Studia Regionalne i Lokalne, 2(2), 53–77.
Jakóbik, K. (red.). (2015). Rolnictwo w województwie małopolskim w 2014 r. Kraków: Urząd Statystyczny w Krakowie.
Kopeć, B. (1964). Metoda wskaźników i dat granicznych w określaniu systemu gospodarczego. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2, 3–20.
Leśniak, M. (2009). Emigracja zarobkowa – rodzina polska w nowej rzeczywistości Społeczno-Wychowawczej. Pedagogika Rodziny, 1, 127–134.
Zegar, J.S. (2012). Rola drobnych gospodarstw rolnych w procesie społecznie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych, 1, 129–148.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).