Przegląd badań dotyczących efektywności i produktywności oświaty (szkół podstawowych i ponadpodstawowych) w Polsce, prowadzonych za pomocą metody Data Envelopment Analysis i indeksu Malmquista
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.192.8Słowa kluczowe:
DEA, gimnazjum, przegląd, szkoła podstawowa, szkoła średniaAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie i ocena prowadzonych za pomocą metody Data Envelopment Analysis (DEA) i indeksu Malmquista badań dotyczących polskich placówek oświatowych. Wykorzystano systematyczny i krytyczny przegląd literatury przedmiotu do zobrazowania postępu badań nad edukacją podstawową i ponadpodstawową. Badania zostały przeanalizowane ze względu na różne kryteria, biorąc pod uwagę: 1) metodę DEA i indeksu Malmquista, 2) grupy i poziom analizy systemu oświatowego, 3) źródła danych i zmienne przyjęte do badania. Wyniki przeglądu pokazują, że choć badań dotyczących polskiego szkolnictwa oświatowego jest niewiele w porównaniu z analizami szkolnictwa wyższego, to są one stosunkowo bardziej zróżnicowane niż badania uczelni. Wcześniej jednak nie dokonano przeglądu badań dotyczących wykorzystania metody DEA i indeksu Malmquista w zakresie analizy systemu oświaty w Polsce, dlatego niniejszy artykuł wypełnił znalezioną lukę badawczą. Ponadto, wskazano w nim niezagospodarowane obszary oraz źródła danych i modele wykorzystywane w dotychczasowych badaniach, co powinno ukierunkować przyszłych badaczy zajmujących się analizą systemu oświaty na dalszy rozwój i rozszerzenie prowadzonych badań.
Bibliografia
Aparicio, J., Cordero, J.M., Gonzalez, M., Lopez -Espin, J.J. (2018). Using non -radial DEA to assess school efficiency in a cross -country perspective: An empirical analysis of OECD countries. Omega, 79, 9‒20. https://doi.org/10.1016/j.omega.2017.07.004
Aristovnik, A. (2012). The Impact of ICT On Educational Performance and Its Efficiency in Selected EU and OECD Countries: A Non -Parametric Analysis. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 11(3), 143‒152.
Biernacki, M. (2013). Ocena efektywności instytucji publicznych w sektorach edukacji i ochrony zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Biernacki, M., Ejsmont, W. (2017). Ocena działalności i efektywności kształcenia wrocławskich liceów. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 318, 13‒22.
Brzezicki, Ł. (2020a). Przegląd badań dotyczących efektywności i produktywności polskiego szkolnictwa wyższego, prowadzonych za pomocą metody DEA i indeksu Malmquista. Ekonomia – Wroclaw Economic Review, 26(2), 19‒40. https://doi.org/10.19195/2658–1310.26.2.2
Brzezicki, Ł. (2020b). Wykorzystanie metody DEA do pomiaru efektywności liceów ogólnokształcących w Szczecinie. Studia i Materiały Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski, 2(33), 18‒31. https://doi/org/10.7172/1733–9758.2020.33.2
Brzezicki, Ł. (2018; 2023, 22 maja). Zestawienie badań efektywności i produktywności szkół należących do systemu oświaty w Polsce realizowanych za pomocą metody DEA i indeksu Malmquista. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/322655827_Zestawienie_badan_efektywnosci_i_produktywnosci_szkol_nalezacych_do_systemu_oswiaty_w_Polsce_realizowanych_za_ pomoca_metody_DEA_i_indeksu_Malmquista
Brzezicki, Ł., Pietrzak, P., Cieciora, M. (2022). Efficiency of the Education System (Primary, Secondary and Tertiary) in Particular Voivodeships of Poland. Ekonomika regiona / Economy of regions, 18(2), 494‒508. https://doi.org/10.17059/ekon.reg.2022-2-14
Chodakowska, E. (2009). Przykłady zastosowań metody Data Envelopment Analysis w badaniu efektywności podmiotów sektora edukacji. Problemy Zarządzania, 7(4), 91‒112.
Chodakowska, E. (2015). The Future of Evaluation of Lower Secondary Schools’ Management. Business Management and Education, 13(1), 112–125. https://doi.org/10.3846/bme.2015.256
Chodakowska, E., Komuda, M. (2010). Zgodność rankingów jednostek sektora edukacji uzyskanych za pomocą metody obwiedni danych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 107, 492‒500.
Dima, B., Kotosz, B., Dima, Ş.M. (2020). Early childhood and primary education efficiency in Europe:
a data envelopment analysis approach. Hungarian Statistical Review, 3(1), 18–45. https://doi. org/10.35618/hsr2020.01.en018
Dincă, M.S., Dincă, G., Andronic, M.L., Pasztori, A.M. (2021). Assessment of the European Union’s Educational Efficiency. Sustainability, 13(6), 3116. https://doi.org/10.3390/su13063116
Gałecka, M. (2022). Produktywność polskiego szkolnictwa średniego. Optimum. Studia Ekonomiczne, 1(107), 127‒141. https://doi.org/10.15290/oes.2022.01.107.09
Gałecka, M., Kuropka, I., Szabela -Pasierbińska, E. (2022). The efficiency of public spending on education: Lower and higher secondary education. Ekonomia – Wroclaw Economic Review, 28(1), 7‒23. https://doi.org/10.19195/2658–1310.28.1.1
Galiński, P. (2016). Znaczenie subwencji oświatowej w finansowaniu zadań oświatowych w gminach. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 4(82/1), 711–719. https://doi.org/10.18276/ frfu.2016.4.82/1-59
Gospodarowicz, M. (2009). Jednostki samorządu terytorialnego w kształtowaniu kapitału ludzkiego. W: Instytucjonalne instrumenty kształtowania kapitału ludzkiego i społecznego na obszarach woj. mazowieckiego (nr 138), M. Gospodarowicz, H. Kałuża, D. Kołodziejczyk, A. Wasilewski (red.), Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
Haddad, M.Z., Heong, Y.M. (2021). A Systematic Review of Determining the Input and Output Variables to Measure the School Efficiency by Data Envelope Analysis Method. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2(12), 4209‒4222.
Hauer, A. (2016). Efektywność zmian systemowych w sektorze szkolnictwa zawodowego po 1999 roku. Warszawa: CeDeWu.
Herman, S. (2014). Badanie efektywności szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych w Polsce z zastosowaniem Data Envelopment Analysis. W: Matematyka i informatyka na usługach ekonomii rozważania ogólne modele, W. Jurek (red.). Poznań: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu.
Kaczyńska, A. (2016). The efficiency of public spending on primary education in the Greater Poland Voivodeship. The Business and Management Review, 7(5), 449‒456.
Kaczyńska, A. (2017). Oświata i wychowanie jako zadanie publiczne gmin. Czynniki wpływające na efektywność wydatków budżetowych. Warszawa: CeDeWu.
Kozuń -Cieślak, G. (2010). Efektywność wydatków publicznych na edukację w krajach UE. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 112, 373‒382.
Mergoni, A., Soncin M. , Agasisti, T. (2023). The effect of ICT on schools’ efficiency: Empirical evidence on 23 European countries. Omega, 119, 102891. https://doi.org/10.1016/j.omega.2023.102891
Osiewalski, J., Prędki, A., Szulik, G. (2021). Efektywność edukacyjna małopolskich liceów – analiza porównawcza. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie / Cracow Review of Economics and Management, 5(989), 49‒68. https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2020.0989.0503
Polcyn, J. (2016). Szkolna polityka kadrowa polskich gmin a wyniki egzaminacyjne. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2(109), 35‒45.
Polcyn, J. (2010). Data Envelopment Analysis (DEA) w szkole ponadgimnazjalnej. Przedsiębiorstwa przyszłości, 3(4), 80‒88.
Polcyn, J. (2014a). Efektywność kształcenia w liceach ogólnokształcących na tle powiatów województwa wielkopolskiego z zastosowaniem analizy DEA. W: Rozwój regionalny i jego determinant (t. I), D.J. Mierzejewski, J. Polcyn (red.). Piła: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Staszica w Pile.
Polcyn, J. (2014b). Zastosowanie Data Envelopment Analysis jako miernika zróżnicowania edukacyjnego regionów. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 37(1), 333‒343.
Staniewska -Garsztka, A., Garsztka, P. (2011). Badanie efektywności działalności szkół podstawowych w gminach województw lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego z zastosowaniem metody DEA. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 203, 86‒103.
Staniewska -Garsztka, A., Garsztka, P. (2012). Zastosowanie metody DEA do badania efektywności nauczania w szkołach powiatów grodzkich w Polsce w latach 2008‒2010. W: Modelowanie i prognozowanie zjawisk społeczno‑gospodarczych: aktualny stan i perspektywy rozwoju, B. Pawełek (red.), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Wojarska, M. (2023). The efficiency of social services provided by the municipalities: primary education case study. Ekonomia i Prawo. Economics and Law, 22(4).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przedsiębiorczość - Edukacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
